Afscheid van Welstandscommissie, niet van Welstand

De Omgevingswet (die eraan komt) betekent het afscheid van de welstandscommissies. Alleen een commissie voor Rijksmonumenten is straks nog verplicht. Maar het welstandsbeleid blijft overeind, de Welstandsnota wordt vast onderdeel van het Omgevingsplan.
Daar kan de PvdA zich helemaal in vinden, want een aantrekkelijke leefomgeving is in ieders belang. Wij willen allemaal goede kwaliteit voor onze woonomgeving en wijken waarin het fijn wonen is. In een aantrekkelijke stad die ook toeristen en bedrijven aantrekt. In de Nationale Omgevingsvisie wordt een goede omgevingskwaliteit zelfs als nationaal belang genoemd. Dat betekent ook dat inwoners en ondernemers een grotere rol krijgen bij Welstand. Er komt meer ruimte voor discussies en invloed. Dat juicht de PvdA alleen maar toe.

WELSTANDSNOTA (citaat):
'In de Welstandsnota staan kaders voor de ruimtelijke kwaliteit van Dordrecht. In het kader van het nog te maken Omgevingsplan zal een discussie moeten worden gevoerd over wat de gemeente Dordrecht in de toekomst wil met het ruimtelijk kwaliteitsbeleid. Dit hoeft vanwege de actualisering niet op stel en sprong. De Welstandsnota Dordrecht geldt totdat er nieuw ruimtelijk kwaliteitsbeleid wordt opgenomen in het Omgevingsplan. Het kan daarom tot 2029 duren voordat er een nieuw ruimtelijk kwaliteitsbeleid is.

“Deze Welstandsnota zal geen einde maken aan discussies over gebouwen. En dat is maar goed ook. Ten eerste kunnen juist uit die discussies ook weer nieuwe inzichten ontstaan”, zegt wethouder Sleeking in het Voorwoord bij de Welstandsnota.'

PVDA:
Wij vinden dat die discussies over de ruimtelijke kwaliteit nu al gevoerd kunnen worden. We moeten daar niet mee wachten tot in 2029. Een Welstandsnota zien wij dan ook als een flexibel kader voor wat wij willen met onze stad dat meegroeit met de tijd en op basis waarvan discussies kunnen worden gevoerd in de stad en in onze raad. En dat behoudt wat goed en historisch is. Wij zien het niet als een dichtgetimmerd document waarop scherp gehandhaafd moet worden. Deze Welstandsnota staat bol van gedetailleerde normen, gebiedsindelingen en criteria. Die geven houvast en duidelijkheid aan iedereen. Met de Welstandsnota op zich hebben wij geen moeite. Mits er met beleid wordt omgegaan. Maar het onderdeel verduurzaming willen wij meer ruimte geven, nu meer woningbouw en verduurzaming belangrijker worden. Centraal staat de kwaliteit, de verduurzaming met klimaatneutraal/circulair bouwen. Met meer ruimte voor andere bouwtechnieken (complete huizen rechtstreeks uit de fabriek, betonloos bouwen, meer houtbouw en meer groene gevels.

Ook prima is de mogelijkheid van Welstandsvrije gebieden. Wijken of buurten die dat zelf in meerderheid willen kunnen vragen om Welstandsvrij te worden. Door Beeldkwaliteitsplannen en Bestemmingsplannen zijn er altijd criteria waaraan je je te houden hebt, maar het specifiek toetsen op de criteria uit de Welstandsnota blijft dan achterwege.

De Excessenregeling houdt in dat bij ernstige strijd met de 'redelijke eisen van welstand’ de gemeente kan ingrijpen. Bijvoorbeeld bij verwaarlozing van panden, vernietigen van architectonische bijzonderheden en bij armoedig materiaalgebruik. Dat vindt de PvdA belangrijk, zeker om verloederde panden aan te pakken.

GESPREK MET WELSTANDSCOMMISSIE:
De Welstands en Monumentencommissie toetst aan 'redelijke eisen van welstand' en aan de Welstandsnota. Woensdagavond 6 januari was een goed gesprek met de Welstandscommissie. Voor ons was vooral van belang hoe men tot adviezen komt, wat de afwegingen zijn, hoe men kijkt naar nieuwe bouwtechnieken en mogelijkheden, hoe men communicieert en hoe men omgaat met kritiek. Uit dit gesprek kwam duidelijk naarvoren dat de commissie uiterst zorgvuldig te werk gaat en vooral let op uiterlijke verschijning. Techniek is niet leidend maar wel dominant. Bestemmingsplannen bepalen vooral wat kan en wat niet kan. Maatvoering is belangrijk daarbij. Op onze vraag over de 10 ecologische starters woningen in Dubbeldam waar de platte daken werden afgekeurd omdat 'een schuine kap' beter aansluit bij de andere woningen, was het antwoord dat dit lag aan een bepaald systeem van bouwen. De Fins houten woningen. Het is een interessant bouwsysteem, maar het paste niet in de criteria. Dan is er weinig flexibiliteit. “Fins is een bouwmethode die niet goed past in het systeem.” Aldus de WC. Daar schrikken wij toch wel van. Want dat betekent dat andere bouwmethodes al snel geen kansen krijgen omdat het niet goed past. Wij willen juist wel andere duurzame bouwtechnieken (betonloos, houtbouw, prefab bouwen met huizen rechtstreeks uit de fabriek) wat het bouwproces aanzienlijk versnelt. En dat er vooral gelet wordt op kwaliteit van bouwen en materialen. Want het drama met de kartonnen ecologische huizen in Stadspolders die niet tegen de regen konden, willen we uiteraard niet opnieuw.

Discussie voeren met de stad vindt men geen taak voor de commissie. De vergaderingen zijn openbaar. Dat is voldoende. Vaak is ook een journalist aanwezig. Men heeft geen invloed op hoe het in de media verschijnt. Daar kan men weinig mee. Lang niet altijd wordt kritiek begrepen. Hun besprekingen zijn zorgvuldig, men zoekt de consistentie. In de media is het uit de context van de bespreking gehaald. Dat vindt men jammer en heel vervelend. Onderwerpen uit Stadsberaad en het Beeldkwaliteitsplan Binnenstad zijn ook vertaald in de Welstandsnota. Dat is een voorbeeld van gesprek met de stad, vindt men. "Wij zijn geen schoonheidspolitie", zegt de Welstandscommissie. Maar dat wordt vaak wel zo ervaren bij adviezen, als het gaat over grootte van ramen, dakenpatronen, luifels, etc. Een te strak vasthouden aan bepaalde vormcriteria. De welwillende houding die wethouder Sleeking noemde, wordt ook niet altijd gevoeld.

Het blijft een punt voor de PvdA dat bij adviezen niet altijd duidelijk is waarop die zijn gebaseerd. Zoals:
accoord voor de hefbomen bij het Damiatebolwerk in dit historische stukje stad; tegen de grote vensters in het appartementencomplex in het hoogspanningsstation aan de Oranjelaan; geen vuurtorentje voor de deur van restaurant op parkeerterrein op de Staart; tegen een simpele terrasoverkapping boven terras aan de Grote Markt; geen moeite hebben met negen meter hoge muur achter eengezinswoningen aan de Rijksstraatweg (weliswaar mocht het van BP, maar er is ook geen afstand tot de huizen); nog steeds geen oplossing voor Pand Teerling, etc.

Ook in het Jaarverslag wordt niet ingegaan op vragen of kritiek. Afwegingen bij hun adviezen staan er niet in. Terwijl communiceren en discussie hierover zo belangrijk is.

VOORSTEL PVDA:

1) De PVDA wil dan ook nu Afscheid gaan nemen van de Welstandscommissie vooruitlopend op de Omgevingswet, en niet pas in 2029. De discussies in de stad kunnen nu starten over een goede omgevingskwaliteit. We moeten toe naar een opener en eigentijdse wijze van toetsen.

2) Ambtenaren kunnen bouwplannen toetsen, dat doen zij nu ook al voor een groot deel.

Op basis van de discussies met de stad kunnen we zien of er nog een onafhankelijke commissie of commissies nodig zijn, waar de aspecten communicatie en duurzaamheid een belangrijke rol krijgen.

3) Een Monumentencommissie blijft, die ons historisch erfgoed scherp bewaakt.

4) Meer ruimte moet er zijn voor duurzaam en ecologisch bouwen met nieuwe technieken.

Wij zullen hierover amendementen indienen in de gemeenteraad van dinsdag 26 januari 2021.

Adviescommissie Fysiek | Dinsdag 19 januari 2021 | Geactualiseerde Welstandsnota |
Jacqueline van den Bergh